روشهاي دفع و بازيافت پسماندهاي جامد شهري بسيار متنوع بوده و تحت تاثير عوامل متعددي من جمله ميزان و منشا توليد مواد زائد، تركيبات مواد زائد، شرايط اقليمي، اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي و تكنولوژيكي هر منطقه تعيين مي شود.
توليد بيوگاز، بازيافت انرژي با استفاده از زباله سوز، توليد RDF و كمپوست، برخي از روشهاي متداول استفاده مجدد از جريان مواد زائد توليدي مي باشند.
وجود منابع خدادادي فراوان انرژي در كشور از يك سو و فقر شديد خاك اغلب اراضي كشاورزي و مزارع كشور به لحاظ مواد آلي از سويي ديگر، توليد كمپوست را به عنوان يك راهكار معقول جهت تعديل مشكلات مربوط به مديريت مواد زائد جامد شهري و كاهش هر چه بيشتر دفن اينگونه مواد در زمين توجيه مي كند. آناليز زباله هاي توليدي كشور نيز مويد اين مطلب است كه توليد كمپوست بايستي در صدر برنامه هاي مديريت مواد زائد قرار گيرد.


مساله اصلي انطباق و سازگاري روش انتخابي جهت توليد كمپوست با شرايط خاص هر منطقه مي باشد و در واقع تنها زماني مي توان به توليد كمپوست قابل استفاده و بي خطر دست يافت كه روش انتخابي با مطالعه كليه عوامل دخيل در اين فرآيند به كار گرفته شود، در غير اينصورت ممكن است راه اندازي يك واحد توليد نامتناسب با زيست بوم تنها منجر به صرف هزينه هاي گزاف مالي و زيست محيطي گشته و ناگزير محصول توليدي نيز روانه مراكز دفن گردد.
اساسا روشهاي توليد كمپوست را مي توان به دو روش راكتوري و غيرراكتوري تقسيم بندي نمود. در روشهاي غيرراكتوري عمل تخمير در فضاي باز انجام گرفته و از اينرو فرآيند توليد كمپوست به طور كامل قابل كنترل نمي باشد. از جمله اين روشها كه در كشور نيز رواج دارند مي توان به روشهاي ويندرو و توده ثابت با هوادهي اشاره نمود. در روش ويندرو پشته هايي به عرض 6/3_4/2 متر و ارتفاع حدود 8/1 متر از پسماندهاي آلي موجود در مواد زائد جامد ساخته شده و هوادهي توسط لودر و يا ماشينهاي مخصوص برگرداندن مواد انجام مي گيرد. مشكلات اين روش شامل: جاري شدن و نفوذ شيرابه در اوايل فرآيند و سپس خشك شدن توده زباله، تلفات زياد مواد مغذي از جمله ازت از پشته ها، انتشار بوي زننده، جذابيت براي حشرات و جانوران موذي و تاثيرپذيري از شرايط محيطي مي باشد.
در روش توده ثابت با هوادهي، پشته هاي زباله برگردانده نشده و هوادهي از طريق لوله هاي سوراخداري كه در زير توده مواد جايگذاري شده و به دمنده اي متصل مي شوند، صورت مي گيرد. اين روش نيز داراي مشكلات خاص خود از جمله عدم توزيع يكنواخت هوا و در نتيجه ايجاد مناطق بي هوازي در توده و توليد گازهاي گلخانه اي، طولاني بودن زمان انجام فرآيند توليد كمپوست، نياز به زمين زياد، نرسيدن تمام نقاط پشته بويژه نقاط سطحي به دماهاي مورد نياز جهت غيرفعال سازي پاتوژنها و بذور علفهاي هرز و جذابيت براي حشرات و... مي باشد.
در هرصورت در برخي از مناطق ايران همچون استانهاي واقع در سواحل شمالي و جنوبي كشور به دليل شرايط اقليمي خاص امكان توليد كمپوست مرغوب با روشهاي مذكور وجود ندارد، چرا كه از طرفي به دليل رطوبت بالا و بارندگي در اين مناطق و از سوي ديگر تراكم مناطق مسكوني و كمبود و گراني زمين و همچنين بالا بودن سطح سفره هاي آب زيرزميني بايستي عمليات توليد كمپوست با حساسيت و دقت بيشتري انجام گيرد. از اينرو براي اين نواحي، روش توليد كمپوست به صورت كنترل شده و يكپارچه پيشنهاد مي گردد.
در روش ويندرو سالني كه يكي از روشهاي راكتوري توليد كمپوست به شمار مي آيد از هوادهي تلفيقي براي تسريع فرآيند توليد كمپوست استفاده مي گردد به گونه اي كه علاوه بر استفاده از همزن در سالن تخمير، هوادهي از كف سالن نيز صورت مي گيرد. بدين ترتيب ميكروارگانيسم ها دائما در معرض اكسيژن بوده و احتمال ايجاد شرايط بي هوازي و توليد متان و بوهاي نامطبوع به حداقل مي رسد. ضمن اينكه عمل يكنواخت كردن مواد و همچنين رسيدن تمام نقاط مواد كمپوست شونده به دماهاي تثبيت، تضمين مي گردد. در اين روش شيرابه توليدي به مواد كمپوست شونده بازگشته و علاوه بر جلوگيري از نشت آلودگيهاي ناشي از جاري شدن شيرابه، موجب مرطوب شدن مواد گشته و ارزش كودي كمپوست نيز افزايش مي يابد.

در اين سيستم به دليل روبسته بودن محوطه تخمير امكان استفاده از سيستم فيلتراسيون وجود داشته و مي توان گازهاي بدبوي خروجي از سالن تخمير را تحت تيمار قرار داد.
كاهش مدت زمان تخمير، اختلاط و يكنواختي بهتر مواد كمپوست شونده در حين فرآيند، جلوگيري از رشد و تكثير حشرات و جانوران موذي به دليل كنترل كامل فرآيند، غيرفعال سازي پاتوژنها و بذور علفهاي هرز و لارو حشرات، كاهش نياز به نيروي كارگري، تلفات كمتر ازت در حين فرآيند، عدم تاثيرپذيري از شرايط محيطي، ظاهر قابل قبول و رعايت مسائل زيبايي شناسي شهري و بالاخره توليد محصول سالم تر و با ارزش كودي بالا جهت استفاده در كشاورزي و ساير كاربردها از مزاياي اين سيستم مي با شند.

بازگشت به ليست